Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ
Ταις του Αγίου Λαζάρου πρεσβείαις ο Θεός ελέησον και σώσον ημάς. Αμήν
Η μνήμη του θαύματος της Αναστάσεως του Λαζάρου γιορτάζεται το Σάββατο πριν από την Κυριακή των Βαΐων. Και η γιορτή των Βαΐων μια Κυριακή πριν από το Πάσχα.
Το γεγονός της Αναστάσεως του Λαζάρου πληροφορούμεθα μόνο από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη (ια΄1-45 ).Με λίγα λόγια έχει ως εξής :
Ο Λάζαρος, στενός φίλος του Ιησού Χριστού, αδερφός της Μάρθας και της Μαρίας κατοικούσε στη Βηθανία, 3 χλμ. περίπου ανατολικά της Ιερουσαλήμ. Ο Ιησούς αγαπούσε πολύ την οικογένειά του και μάλιστα όταν βρέθηκε στο σπίτι του νεκρού Λαζάρου στενοχωρήθηκε και δάκρυσε (Ιωάν.ια΄35,38).
Ενώ ο Ιησούς βρισκόταν μακριά από τη Βηθανία, ο Λάζαρος ασθένησε. Οι αδερφές του ειδοποίησαν τον Ιησού για την κατάστασή του, ο Ιησούς όμως καθυστέρησε εσκεμμένα τη μετάβασή του στη Βηθανία. Όταν έφθασε στο σπίτι μαζί με τους μαθητές Του, ο Λάζαρος ήταν ήδη τετραήμερος νεκρός .
Ο Ιησούς όμως αφού προσευχήθηκε στον Πατέρα, τον ανάστησε από τους νεκρούς λέγοντας "Λάζαρε, δεύρο έξω" (Ιωάννης ια΄38-44). Ο Λάζαρος βγήκε έξω από το μνήμα με δεμένα τα πόδια τα χέρια, και το πρόσωπό του περιτυλιγμένο με σουδάρια.
Το θαύμα αυτό του Ιησού έγινε η αιτία να πιστέψουν πολλοί από τους Ιουδαίους . Η ανάσταση του Λαζάρου και η συγκέντρωση του πλήθους θορύβησε τους αρχιερείς και Φαρισαίους οι οποίοι αποφάσισαν να σκοτώσουν τον Ιησού ,αλλά και το Λάζαρο. Δεν κατόρθωσαν όμως να το πράξουν για το Λάζαρο, τον Ιησού όμως αργότερα Τον σταύρωσαν.
Έξι ημέρες πριν από το Πάσχα, ο Ιησούς κάθισε σε δείπνο το οποίο δόθηκε για Αυτόν. Μαζί Του ήταν και ο Λάζαρος, ενώ πλήθος κόσμου είχαν πάει για να δουν όχι μόνο τον Ιησού, αλλά και τον αναστημένο Λάζαρο .
Σύμφωνα με μια αρχαία παράδοση, ο Λάζαρος ήταν 30 ετών, όταν ο Κύριος τον ανάστησε και μετά από το γεγονός της ανάστασής του έζησε άλλα 30 χρόνια.
Άλλη παράδοση αναφέρει ότι ο Λάζαρος μετά την ανάστασή του θέλοντας να αποφύγει το μίσος των αρχιερέων κατέφυγε στο Κίτιο της Κύπρου, -σημερινή Λάρνακα- όπου χειροτονήθηκε από τον και το Βαρνάβα ως πρώτος επίσκοπος Κιτίου.
Εκεί πέθανε για δεύτερη φορά και τον έθαψαν. Το όνομα της πόλης, εξάλλου, προέρχεται από τη λάρνακα, δηλαδή την αρχαία πέτρινη σαρκοφάγο (δύο σαρκοφάγοι βρέθηκαν στο ιερό του ναού του Αγίου Λαζάρου κατά τη διάρκεια πρόσφατων ανασκαφών).
Στη σαρκοφάγο όπου τοποθετήθηκαν τα λείψανα του, είναι γραμμένο στην εβραϊκή γλώσσα: "Λάζαρος, ο τετραήμερος φίλος του Χριστού".
Αργότερα επί του αυτοκράτορα Λέοντος Στ΄, με εντολή του τα λείψανα του αγίου μεταφέρθηκαν από το Κίτιο στην Κωνσταντινούπολη. Κατά την παράδοση η ανέγερση του ναού στη Λάρνακα εντάσσεται στην ίδια περίοδο (αρχές 10ου αιώνα), και πραγματοποιήθηκε με αυτοκρατορική χορηγία ως αντάλλαγμα της μεταφοράς του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη. Ο ναός του Αγίου Λαζάρου, μαζί με το οχυρωμένο λιμάνι και το φράγκικο κάστρο, αποτελούσαν κατά τους μεσαιωνικούς και νεότερους χρόνους τα μεγαλοπρεπέστερα κτήρια της Λάρνακος. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα ο ναός περιβαλλόταν από κελλιά τα οποία ενοικίαζαν έμποροι, ταξιδιώτες και τεχνίτες. Με τα χρόνια, η εκκλησία αποτέλεσε τον πολεοδομικό πυρήνα, περιμετρικά του οποίου αναπτύχθηκαν οι συνοικίες του λιμανιού της πόλης.
Τα βαθύτερο νόημα της εορτής
Στο πρόσωπο του Λαζάρου όλο το ανθρώπινο γένος, που από πολύ παλιά με την παρακοή του πρωτοπλάστου, είχε γίνει εχθρικό συμφιλιώνεται, με το Θεό […] τώρα πλησιάζουμε την θεϊκή αγάπη, και εμείς, που είχαμε κληρονομήσει την πρόσκαιρη και θνητή ζωή, γινόμαστε αθάνατοι με τη θεότητα του Λόγου, ο Οποίος ενώθηκε με εμάς.(Θεοδ.Στουδίτης)
Δηλαδή, η Αναστάση του Λαζάρου εκτός του ότι είναι ο προάγγελλος της Αναστάσεως του Χριστού, είναι και προτύπωση της κοινής αναστάσεως όλων των ανθρώπων, όταν θα γίνει η Δεύτερη Παρουσία του Κυρίου μας. «Την κοινήν ανάστασιν προ του σου πάθους πιστούμενος εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον Χριστέ ο Θεός». Με την ανάσταση του Λαζάρου ο Χριστός έδωσε τη βεβαιότητα ότι θα αναστήσει όλους τους ανθρώπους.
Η δεσποτική παρουσία του Χριστού μπροστά στον τάφο και τον θάνατο, η προστακτική του Φωνή, που επέστρεψε την ψυχή του Λαζάρου στο νεκρό του σώμα, η ανάσταση του Λαζάρου και η παρουσία του στο σπίτι του με τους δικούς του είναι μια προτύπωση και μια βεβαίωση εκείνων, που πρόκειται να γίνουν κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Πραγματικά ο Χριστός έκανε αυτό θαύμα ως τύπο «της γενικής αναστάσεως των νεκρών». (Κύριλλος Αλεξανδρείας)
Αξίζει να τονισθεί πως υπάρχει μια βασική διαφορά μεταξύ της αναστάσεως του Λαζάρου και της αναστάσεως των ανθρώπων που θα γίνει κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Ο Λάζαρος παρά την ανάστασή του απέκτησε θνητό και προσωρινό σώμα. Τα σώματα όμως των ανθρώπων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, κατά την οποία θα αναστηθούν, θα είναι πνευματικά και δεν θα έχουν ανάγκη τροφής, ύπνου, πόσεως και ενδυμάτων.
Ο άγιος Ιππόλυτος Ρώμης, προτρέπει την κάθε ψυχή: « Αγαπητέ, βλέποντας το θεϊκό έργο αυτών των θαυματουργιών, μην αμφιβάλλεις πλέον για την ανάσταση. Ο Λάζαρος ας σου γίνει καθρέφτης, και βλέποντας σ’ αυτόν τον εαυτό σου, πίστευε στην ανάσταση των νεκρών».
Ερμηνεία της εικόνας της Αναστάσεως του Λαζάρου
Η εικόνα έχει βάση την αφήγηση της σχετικής περικοπής του Ευαγγελίου (Ιωάν. ια’ 1-45) χωρίς πολλούς συμβολισμούς δείχνοντας τη φυσική πλευρά, που είναι προσιτή στην ανθρώπινη αντίληψη.
Στα δύο άκρα της εικόνας υπάρχουν βράχοι-βουνά και στο ένα μέρος της ο Χριστός με τους δώδεκα μαθητές Τους. Ο Χριστός στέκεται σε μεγαλοπρεπή στάση δείχνοντας τη θεϊκή Του δύναμη. Στο αριστερό Του χέρι κρατά ειλητάριο έχοντας το δεξιό τεντωμένο σε θέση ευλογίας και δίνει εντολή να ανοιγεί ο τάφος. Στα πόδια Του, γονατιστές, βρίσκονται οι αδελφές του Λαζάρου Μαρία και Μάρθα. Προσκυνούν το Διδάσκαλό τους με ανάμικτη έκφραση πένθους και ευγνωμοσύνης.
Απέναντι από τον Χριστό βρίσκεται ο τάφος λαξευμένος στον βράχο του από όπου βγαίνει ο Λάζαρος,είναι τυλιγμένος με λωρίδες (τις κειρίες του Ευαγγελίου) και στέκεται στο άνοιγμα του τάφου. Είναι χλωμός, με βασανισμένη όψη, γιατί έχει επιστρέψει από τον Άδη, νέος στην ηλικία. Κάποιος του αφαιρεί τα σάβανα και άλλος προσπαθεί να παραμερίσει την πλάκα του τάφου .
Ανάμεσα στα βουνά και πίσω από μια ράχη φαίνεται το τείχος της Βηθανίας, και πλήθος Ιουδαίων βγαίνουν από την πόρτα του. Βλέπουν έκπληκτοι το γεγονός και κάποιοι από αυτούς κλείνουν τη μύτη τους με το ρούχο τους λόγω της δυσωδίας που έρχεται από τον τετραήμερο νεκρό Λάζαρο.
Η επιγραφή της εικόνας είναι: «Η έγερσις του Λαζάρου».
Απολυτίκιο Ήχος α'Την κοινήν Ανάστασιν προ του σου Πάθους πιστούμενος, εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον, Χριστέ ο Θεός. Όθεν και ημείς ως οι παίδες, τα της νίκης σύμβολα φέροντες, Σοι τω νικητή του θανάτου βοώμεν: Ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου.
Μετάφραση
Για να βεβαιώσεις ότι κι εμείς όλοι θα αναστηθούμε κατά τη δεύτερη παρουσία Σου, προτού πάθεις και πεθάνεις, ανέστησες από τους νεκρούς τον Λάζαρο, Χριστέ, ο Θεός μας. Γι' αυτό κι εμείς οι χριστιανοί, όπως τα παιδιά των Εβραίων, που κρατούσαν στα χέρια κλάδους από φοίνικες σαν σύμβολα της νίκης, ψάλλουμε σ' Εσένα, που νίκησες τον θάνατο: Ευλογημένος Συ, που κατοικείς στους ουρανούς. Δοξασμένος να είσαι Συ, που έρχεσαι απεσταλμένος από τον Κύριο και Θεό, για να σώσεις τον κόσμο.
Τότε και τώρα...
Η εορτή της Αναστάσεως του Λαζάρου, που σήμερα τελείται το Σάββατο πριν από την Κυριακή των Βαΐων την παλιά εποχή γιορταζόταν μαζί με την Βαϊοφόρο. Κατ’ αυτήν στα Ιεροσόλυμα είχε καθιερωθεί ήδη από τον 4ο μ.Χ. αιώνα να γίνεται μεγάλη λιτανεία. Τα πλήθη του λαού έχοντας επικεφαλής τον Επίσκοπο ξεκινούσαν από το Όρος των Ελαιών μετά από την Ακολουθία, που γινόταν εκεί, διέτρεχαν όλη την πόλη και έψαλλαν ύμνους μαζί με την επαναλαμβανόμενη επωδό :«Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».
Αργότερα, και πιθανόν αρχές του 7ου αιώνα η γιορτή του Λαζάρου χωρίσθηκε από τη γιορτή της Βαϊοφόρου . Από την άλλοτε κοινή γιορτή μέχρι σήμερα απέμεινε μόνο το Απολυτίκιο: «Την κοινήν ανάστασιν…», το οποίο ψάλλεται και στις δύο γιορτές.
Επειδή η μεγάλη αυτή γιορτή της Αναστάσεως του Λαζάρου είναι, όπως ψάλλει η Εκκλησία μας, «της παλιγγενεσίας προοίμιον σωτήριον» και προανακήρυξη της Αναστάσεως του Χριστού, ο Οποίος ανέστησε τον Λάζαρο, γι’ αυτό και η Ακολουθία του Όρθρου και της Θείας Λειτουργίας έχει λάβει αναστάσιμο χαρακτήρα και περιεχόμενο.
Επίσης κατά το διάστημα αυτό (από Λαζάρου μέχρι Θωμά) απαγορεύεται η τέλεση Μνημοσύνων με κόλλυβα.
Με την ευκαιρία του εορτασμού της Αναστάσεως του Λαζάρου ας παρακαλέσουμε το Δεσπότη Χριστό,το το Ζωοδότη: …εξανάστησόν με, νεκρωθέντα νυν αμαρτήμασι, και τεθέντα λάκκω, και σκοτεινή σκιά θανάτου … ρύσαι, και σώσον ως εύσπλαγχνος» (Τροπάριο Ε’ Ωδή Κανόνα Όρθρου Σαββάτου του Λαζάρου).
«Καμέ φιλάνθρωπε, νεκρόν τοις πάθεσιν, ως συμπαθής εξανάστησον, δέομαι». (Τροπάριο Αίνων Σαββάτου του Λαζάρου).
